2018 yılında hayatımızda yapay zeka gibi kavram olmadan dijital sohbet platformlarıyla alakalı yani linkte ki yazımı yazmıştım. Bu yazıda da global olarak Internet dünyasının yaşamış olduğu dönüşüme farklı kapıdan bakmaya çalışacağım. Belirtmeme gere yoktur ama Dünya üzerinde ki herhangi siyasi görüşü destek ya da eleştiri içermemektedir, sadece durum tespitidir.
Telefonunuzda X (Twitter), Instagram, Facebook, Youtube, Tiktok vb. ne kadar sosyal medya platformu varsa sildiğinizi düşünün. Muhtemelen 10 kişiden 9u telefonu elinden bırakacaktır ya da oyun kurup zaman geçirmek için oyun oynayacaktır. Benim telefonum sosyal medya vb. tüm bildirimler kapalıdır, 1990’lardan beri aktif Internet dünyasından biri olarak çoğu zamanda telefonda Youtube dışında yapacak bir şey bulamıyorum.
Yazının bu paragrafı biraz “Boomer” kıvamında olacak 🙂 Internetin daha globalleşmediği zamanlarda Internet için dönemin ünlü yazarlarının yazdığı yazılara baktığımızda; “Hepimizin paylaşacak fikirleri ve anlatacak hikayeleri var ve şimdi gerçekten yapabiliriz.” gibi yazılar görebiliyoruz. Ülkemizde çeşitli forum ve sözlükler bu konuda öncülük etmiştir.
Bugünse sadece 4-5 şirket; Alphabet yani Google tüm aramaları yönetiyor ve izliyor. Amazon tüm e-alışveriş ekosistemine yön veriyor. Meta yani Facebook, Whatsapp ve Facebook ise sosyal medyayı ve alışkanlıkları yönetiyor. Apple ve Microsoft ise iş dünyasına domine etmektedir. Bilinçli kullanıcılar alternatif platformlar kullanabiliyor olsa da bu sayı çok az kişi oluşmaktadır. Granül kahveye “Nescafe” dediğimiz gibi Internet = 5 adet internet ve teknoloji şirketlerinin ürünlerinin kullanım pazarı haline gelmiştir.
Ekonomik güçlerini daha net ifade etmek istersek; A.B.D’nin S&P 500 Endeksi toplam değerinin %20’si yukarı bahsettiğim bir kaç firma tarafının oluşmaktadır. Bu oran bundan 15 yıl evvel %1-2 arasındaydı. A.B.D. tarafında monopol piyasa koşulları hakkında devam eden hukuki süreçler var ama bizim için şuan bu konuların ülke gündemine gelmesi ışık yılı ile ölçülebilir. Gerçekten içerikleri takip ederken özgür hissediyor musun?
İçindekiler (Table of Contents)
Rakamlarla Internet Kullanımı
Forbes’ta 2024 yılı içinde çıkan habere göre internet üzerinden şuan 1.1milyar site varmış, ne güzel işte her sekiz kişiden birinin sitesi varmış gibi duruyor gibi görünse de aktif içerik üreten internet sayısı sadece 192milyon. Bu 192milyon web sitesinin ziyaretçilerinin %92’si Google tarafından yönlendirilmekteymiş. Aşağıda ki grafikte görebileceğiniz üzere insanlar ya “Google”lıyor ya da sosyal medyada vakit geçiriyor. Bu istatistiklere daha porno kısmını dahil etmiyorum!
İşin ilginç kısmı Google üzerinden gelen trafiklerde eğer site 5 saniye içinde açılmazsa kullanıcıların neredeyse %50’si çıkıyormuş. Sosyal medya da o kadar çok sağa-sola ve öne-arkaya kaydırmaya alıştırmışlar ki kaliteli bir içerik olsa bile beklemeye tahammülümüz yok olmuş. Bir websitesinde ortalama harcanan süre ise sadece 54 saniye, bir kedi videosu kadar değil!
Çok fazla istatistik var ama bizim için en önemlisi; gelen internet trafiğinin %59’u mobil cihazlardan geliyormuş, pandemi döneminde bile %54’dü. Bundan dolayı küçük işletmelerin %49’unun mobil uygulaması olması da en kötü sosyal medya hesabı varmış.
Yapay Zeka Özgürlük Katabilir mi?
Yapay zeka /artificial intelligence (AI) gelişimi herkesin malumu anlatmaya gerek yok. Bizim içeriklerimizden bugüne kadar kendini besleyen eko sistem yarın için İnternet dünyasını daha özgür kılabilir mi? Yapay zeka değince akla ilk gelen tabi ki ChatGPT, onun hisselerinin %49’nun Microsoft’ta olduğunu düşündüğümüzde çok umutlu olamıyoruz.
Yazının en sonuna Amazon, Apple, Google, Meta ve Microsoft’un yaptıkları yatırımları ve yatırım görüşmelerini tutarlarını tabloda görebilirsiniz. Bu derece büyük çapta yatırımların olduğu yerde alternatif kaynağın gelmesi ya da herkes için internet gibi slogan düşünmek aşırı iyi niyetli olacaktır.
Sonuç olarak ne yapacağız? Bilinçli kullanıcı ve seçici kullanıcı olmamız gerekiyor. Seni senden daha iyi tanıyan ve senin bilinçli olarak yapmadığın alışkanlıklarını bile senden çok daha bilinçli şekilde takip edip eden elinde çok üst düzey cihazı 7/24 yanında taşıyorsun. Artık sadece cebinde değil üstelik; kalp ritmini dinleyecek yakın kolunda, hem de göz retinan olacak kadar samimi gözlük olarak gözünde!
Bu arada bu yazının ana görseli yapay zeka tarafından hazırlanmıştır, nimetlerinden yararlanacağız 🙂
