Bir futbol hata spor klasiği para ile başarı garanti mi? Dünya üzerinde spor ve futbol üstadı olan yüzlerce kişinin bu konu ya da direk örnekler üzerinde görüşleri var, kolay kolay da ortak bir karar çıkması imkansız. Parasız elbette imkansız endüstriyel futbol ve başarı bire aynı paralelde olmasa bile belirli noktalarda birleşmek zorundalar. Güzel bir örnek Azerbaycan ve Atletico Madrid örneğidir, takım oyunu ve ruhu kusursuza yakın ama uzak diyarlardan iyi bir destek olmasaydı yapabilirler miydi kimse bilemez. Bu ay Kazakistan’ının en büyük bankalarından biri Arsenal’e sponsor olunca ve Liverpool 114 milyon pound karşılığında stadyum kapasitesini 8bin kişi artırmak için sponsor anlaşması imzalayınca bu yazıyı yazmak istedim.
Şans faktörü bence çalışmadan sonra her zaman en önemli etkendir futbolda, bunun içine kura çekiminden tutun, o gün havanın durumu, rüzgar etkisi, sakatlıklar vb. gibi durumlar önceden taktik içinde yer almadığından şartlar tersine dönebilir. Tıpkı Kosta Rika’nın Dünya Kupasında dünya devi ülkeleri devre dışı bırakması gibi mucizeler olabiliyor. Aslında başarı genelde iki türlü gelebiliyor; kulüp takımları için değişiklik gösterse de milli takımlar seviyesinde ülkelerin de ki eleştiri gücü olabilen ve hesap verilebilirlik yüksek ve şeffaf olan ülkelerin %70’i son 16’ya Dünya Kupasında kalmış (resourcegovernance.org verilerine göre). Geriye kalan ülkelerde ile taraftar gücü ve tepkisi etkinmiş bunlar genelde Güney Amerika ülkeleri ve Yunanistan olarak örneklendirebiliriz.
Gelelim yazının başlığına, sponsorluk mantığı nedir? En basit tanımı ile bir ürünü ilgili kitleye ulaştırmaktır. Eskiden bizim alışık olduğumuz sponsorlar giyim, elektronik, içki, araba vb. markalar sponsor olurdu. Son yıllardaysa uzak doğu, orta doğu ve Kafkas tarafında ki ülkelerin ekonominin gelişmesi ve batılı ülkelere yoğun şekilde geçici yada tamamen göç etmesi / taşınması kaynaklı sponsorlularda değişti. Sadece kulüpler değil milli takımlar da etkilendir. Sponsor örnekleri;
- Swansea City ve Goldenway GWFX (Çin)
- Barcelona ve Beko (Türkiye)
- Arsenal ve Fly Emirates (Dubai) bu ay Arsenal ve Kazakistan Bankası
- PSG ve Fly Emirates (Dubai)
- Cardif City ve Malezya Turizm Bakanlığı
- Everton ve Chang (Çin)
- Liverpool ve Standard Chartered (Birleşik Krallık ama Afrika, Asya ve Orta Doğu da yatırımlar yoğun)
- Manchester City ve Etihad Airways (Dubai)
- Queens Park Rangers ve AirAsia
- Sunderland ve Affriacan Ties (Tanzanya Turizm Bakanlığı)
- Rusya Milli Takımı ve Gazprom
- Brezilya Milli Takımı ve Petrobras
Birde işin bahis kısmı var… Bahis kimine göre şans, kimine göre kumar, kimine göreyse matematiktir. 8 tane Premier League takımının bahis, kumarhane vb. firmalarla ana olarak olmasa bile yan kollardan resmi sponsorlukları mevcut. Peki bu ülkeler, ülkelerin firmaları, ve bahis firmaları deli mi kamyon kamyon paraları futbola saçıyorlar?
Her birinin farklı sebepleri var, ülkeler yada ülkelerin milli firmaları oligarşik sistemlerle yönetildikleri için bu sistemlerin yöneticilerinde prestij egosu mevcut oluyor ve futbol ile bunları rahatça tatmin edebiliyorlar. Bahis sponsorlukları ise tamamen nish bir sektör yani popüler liglerin popüler takımlarına sponsor oluyor. Örnek Manchester United’a bir kişi sponsor oluyor sadece 5-6 milyon kişinin yaşadığı yere yada 70 milyonluk bir ülkeye sponsor olmuyor. Dünyada milyonlarca sahte yada orijinal forması satılan bir kulübe sponsor oluyor. Tüm sponsorlara ve tüm branşlara bakıldığında yıllık 10 milyar dolardan fazla ekonomi döndüğü bir yerde sadece spor, sadece futboldan bahsetmek imkansız.
Türkiye ile bir bağ kurmak isterdim ama bizim futbol ekonomisi ve başarılar için güzel şeyler söylemek zor. Ne zaman Borussia Munchengladbach, Hertha BSC, AS Saint-Etienne vb. gibi başarısı çok yüksek olmasa da takımlarını her maç en az 40bin kişi destekleyen taraftar kitlesi oluruz o zaman Türkiye ve sanal olmayan futbol ekonomi hakkında bir şeyler yazılabilir. Konu çok geniş nereye tutarsanız gelir ama şu bir gerçek Dortmund gibi bizi heyecanlandıran takımlar 10 yılda bir gelecek gibi görünüyor. Futbol sadece futbol değil ve olmayacak…
