Finansal Okuryazarlık #7 ve #8: Doğru Krediyi Kullanmak ve Güvenlik & Gizlilik - eRkin.org

Finansal okuryazarlık yazı dizisinin ilk altı bölümünde gelir ve gider dengesi üzerinde durdum. Bu yazıda da yeniden kolay okunması açısından kredi türleri, faiz oranı konusuyla siber güvenlik ve sosyal gizlilik konularını birleştirdim. Güzel bir okuma olması dileğiyle tahmini okuma süresi 3-4 dakika olacaktır. Finansal okuryazarlık diğer yazılarım;

İçindekiler (Table of Contents)

Finansal Okuryazarlık için Kredi Türlerini Kavramak

Kredi için değil aslında her konuda bir ürün hizmet almadan önce işin uzmanı olmayacak olsak bile konu hakkında ne işe yaradığına ve ihtiyacı gerçekten karşılayacak mı hususunda bilgi sahibi olmamız önemlidir. Her kredi türü, her kredi vadesi ve maliyetleri aynı değildir. Aynı olmamasına bağlı olarak her kredi herkesin ödeme planına ve yapısına uygun olmayabilir.

Kredi türlerini elbette bankacı kadar bilmeniz mümkün değil ama genel bilgi sahibi olmak önemli. Ticari krediler farklı bir konu ve bireysel finansal okuryazarlıktan bahsettiğimizden dolayı bireysel kredi türleri aşağıda ki kategorize edebiliriz.

Taksit Ödemeli: Standart bireysel kredilerde alışık olduğunuz kredi türüdür. Çekilen kredi ve faiz tutarı vade sayısına eşit bir şekilde bölünür. Düzenli olarak aynı kredi taksiti eşit miktarlarda ödenir. Bu kredi makul gibi görünse de ilk başta faiz yükü içermesinden dolayı son taksitlerde erken kapatma durumunda pek avantajlı olmaz.

Eşit Anapara Ödemeli: Çekilen kredinin anaparası vadeye eşit olarak bölünür devam anapara üzerinden taksit faizi hesaplanır. Örnek 36.000 TL anapara 12 ay taksitle ödeyeceğinizi var sayalım. Her ay 3.000 TL + Faiz düzenli olarak ödemesi olur. İlk taksit 36.000 TL’nin faizi, ikincisi 33.000 TL, üçüncüsü 30.000 TL şeklinde gider.

Esnek Ödemeli: Bu kredi türü uzun vadeli konut kredisi gibi kredilerde daha çok tercih edilir. Adı üzerinde esnek ödemelidir, talep ettiğiniz ve Bankanın onayladığı vadede ve taksit tutarlarında ödeme yapılmaktadır. Örnek her ay 3.000 TL düzenli ödeme yılda iki kere 30.000 TL balon ödeme şeklinde düzenlenebilir kredi türüdür.

Reklamlarda 1.29%, 1.39%, 1.49’dan başlayan faiz oranlarıyla görüyorsunuzdur. Vayyy 1.29% diyip atlamayınız lütfen faiz oranı düşük olunca her zaman uygun maliyetli olmayabilir. Toplam maliyet ve vade yapısına bağlı olarak günün sonunda faiz, komisyon ve sigorta dahil toplam cebinizden çıkacak maliyete göre hareket etmelisiniz.

Bazen %1.39 faiz oranı faiz harici maliyetler az olursa %1.29’dan uygun olabilir.

Finansal okuryazarlık ve siber zorbalık dolaylı olarak bağlantılıdır.

Finansal Okuryazarlık için Siber Güvenlik ve Sosyal Gizlilik Önemi

Çoğu zaman dikkat çekmeyen ama başa gelince inanılmaz sorun yaratan konudur siber güvenlik ve sosyal gizlilik. Tüm yazı dizisi boyunca nasıl para birimi olacağını ve nasıl borcu yöneteceğimizi konuştuk. Günün sonunda kazanılan bu birimlerin alınmamış önlem ya da hata kaynaklı buhar olmasını kimse istemez.

Güvenli ve Orijinal Sertifikalı Program Kullanımı

2000’li yılların başında lisans programları Internet alışverişinin ve rekabetin az olmasına bağlı olarak pahalıydı. Crack, warez vb. kaçak program kullanımı virüs açısından oldukça tehlikelidir. Programları kullanırken arka kapı (backdoor) açabilir ve sizin yaptığınız bankacılık işlemleri dahil takip edebilirler.

Bilinmeyen Uygulama / Aplikasyon Kullanımı

Tıpkı PC gibi mobil cihazlarda da her zaman risk yüksektir. Akıllı saatler, cep telefonları, akıllı TV’ler vb. özellikle Android tabanlı cihazlar üzerinden kaynağı bilinmeyen ya da az bilenen uygulamaları yüklemenizi önermiyorum. Örnek para ödülü olan soru oyunları, şifresiz maç yayınları gibi birçok uygulama inanılmaz izinler isteyebiliyor. Telefona verilen izinleri mutlaka kontrol edin.

Sosyal Medya Gizliliği

Sosyal medya üzerinde tabi ki paylaşım yapmayın gibi bir yaklaşım önermeyeceğim ama hesaplarınızı gizli tutmanızı kişisel bilgileriniz ve güvenliğiniz açısından önemlidir. Deepfake vb. birçok tehlike varken tanımadığınız insanları sosyal ağlarınıza özelinize almayın. 50-100 az takipçiniz olsun hiç sorun değil. Günün sonunda birimlerinizi ya da özel hayatınızı öne koymaya değmez.

Genel Kullanıma Açık Wifi Kullanmayın

Yeni konu değil uzmanlar uzun yıllardır uyarıyor ama halen popüler kafelere gidip çalışma moda olduğu için uyarmakta fayda var. Buralara gidiyorsanız bile ya kullanmayın sadece geyik amaçlı sörf yapın ya da kendi mobil verinizi kullanın. Asla ama asla iş e-postası, bankacılık işlemlerinizi açık herkesin ulaşabildiği ücretsiz ağlarda yapmayın.

Finansal okuryazarlık bilgilendirmesinin son yazı dizisine ulaştık. Göstermiş olduğunuz ilgi için teşekkür ediyorum. Umarım galaksi içerisinde bir adet kum tanesi kadarda olsa birilerine yardımı dokunmuştur. Talep olursa ya da ek bir konu gelişirse bonus olarak sonradan ekleme yapmaya çalışacağım.

Tüm yazı dizisini en basit şekilde özetlersek; finansal özgürlük kazanmak ve gelirinizi doğru yönetmek kendiliğinden oluşan bir oldu asla değildir. Gelirinizi, giderinizi ve borcunu doğru yönetmeye başladığınızda tasarruf başlayacaktır.

Tasarrufu yönetmeye başladığınız anda geleceğinizi tasarlamaya başlarsınız. Hepsinin başlangıç noktası karar vermek elbette ama uygulama FİNANSAL OKURYAZARLIK olmadan olmaz!