Yapmış olduğum işim gereceği ihracat hacimleri ve ihracata dair her şeyi okuyor, inceliyor ve sizlerle yorumsuz olarak paylaşmaya çalışıyorum. Özellikle Eskişehir ve çevre şehirlerle karşılaştırma yapmaya çalışıyorum ki rekabet gücümüzü görmemiz şehrin gelecek ekonomik koşulları adına önemli olduğuna inanıyorum.
Eskişehir’in 2021 ilk yarıyıl ihracat değerlendirmesini linkten okuyabilirsiniz. TİM verileri Ocak ayı içerisinde açıklanmıştı, daha detaylı analiz yapabilmek için TÜİK verilerinin de açıklanmasını bekledim. İlgili alanı olanlar için keyifli okumalar dilerim, tahmini okuma süresi 5-6dk olacaktır.
TİM verilerini baz aldığımızda; 2021 Eskişehir ihracat hacminde pandemi öncesi verileri geri yakaladı. Pandemi öncesi 1milyar USD’nin üzerinde olan ihracat hacmi pandemi döneminde 920mio USD seviyesine gerilemiş olsa da geçtiğimiz yılsonunu 1.16mia USD hacmiyle kapatmıştır. Eskişehir özel olmayan ihracat hacminin de ki artışın çokça alt sebepleri var ama katalizör etkisi yaratan birbirine bağlı temelde üç sebebi sayabiliriz.
- Pandemi döneminde ertelenmiş talepleri devreye girmesi.
- Çin’de yaşanan tedarik, nakliye ve enerji sorunlarının kaynaklı alternatif Pazar fırsatı.
- 2020 sonunda başlayan ve 2021 ortasında hızlanan covid-19 aşılarının yaygınlaşması.
İçindekiler (Table of Contents)
Eskişehir İhracatı 2021 Yılında Arttı Ama?
Aşağıda Eskişehir’in 2021 – 2018 yılları arasında ölçülen tüm sektörlerde ki ihracat hacimlerini içeren tabloya dikkatli şekilde incelemenizi rica ediyorum. Eskişehir ihracatı için lokomotif tabi ki %28 ihracat payıyla Savunma ve Havacılık Sanayii olmuştur. İkinciliği %13’lük payıyla Kimyevi Maddeler sektörü almıştır. Üçüncülük son yıllarda istikrarlı şekilde ihracat hacmi artan ve 2021 yılını %11 payla kapatan Makine Sanayii olmuştur.
Eskişehir ihracatı bir yıl önceyle karşılaştırıldığın da %26,54 gelişim göstermiştir, aynı dönem Türkiye’nin genel ihracatı %32,28 gelişim göstermiştir. 2021 ile 2019 yıllarını yani pandemi öncesiyle karşılaştırdığımız zamansa Eskişehir %3,14 gelişim göstermiş görünmektedir. Aynı dönemde ülke genelinin ihracat gelişimi %24,46’dır. Detay merak edenler için yazı sonunda Excel olarak tabloları ekliyor olacağım. Yukarıda bahsetmiş olduğum üzere Eskişehir’in ihracatında ki artışın temel nedeni 2020 yılında ertelenmiş taleplerin 2021 yılında hayat bulması diyebiliriz.
Eskişehir İhracatı Rekabet Edebilirliğini Artırmalı
Eskişehir ihracat konulu önce ki yazılarda belirtmiştim, Eskişehir kendi içinde önce Türkiye’de sonra küresel çapta rekabet etmek zorundadır. Bu konuda adımlar atılıyor ama fakat yeterli değil, şehrin önde gelen insanlarının (siyaset yapmıyorum sevmem) artık şehrin geleceği için çalışması gerekiyor.
Klasik havacılık şöyle düştü, F35 olmadı vs. bilindik bahanelerle sadece eleştiri yapmayacağım. Yorumsuz verilere dayalı sektör bazlı örnekler vermeye çalışacağım. Aşağıda havacılık ve kimya sektörlerinde 2021 yılında 100mio USD üzerinde ihracat yapan şehirlerin karşılaştırma tablolarını incelemenizi tavsiye ediyorum.
Havacılık son 4 yılda ki ihracat hacmi kaybımız %16,25. Bunu sadece F35 projesine bağlamak hatalı olur çünkü ülke genelinin havacılık ve savunma sanayii ihracat hacminde %58,39’luk artış söz konusu. 4 yıl önce %10’umuz olan Konya, Bayraktar İHA’ları önderliğinde muhtemelen 2022 yılsonunda Eskişehir’i geçiş olacak.
Farklı sektörler, farklı fırsatları yaratmamız gerek tıpkı kimyevi maddeler gibi. Elbette liman bu tarz konularda önemli ama %96 gelişimle açık ara kimyevi maddeler sektöründe birinciliği getiren tüm Eskişehirli firmaların neleri nasıl yaptığının incelenmesi gerekiyor. Bu şehrin üç üniversitesi, binlerce genci, bilinçli sanayicisi, eğitimli çalışanları ve çok iyi altyapısı var. Başarmamak için bir sebep yok.
Yazının sonunda Excel verilerini paylaşacağımı belirtmiştim, yazının okunabilirliğini bozmaması adına görsel olarak ekleyemiyorum. Eskişehir ihracatı için olumlu yönlerden biride ihracatın ithalatı karşılama oranlarıdır. 2021 yılsonu TUİK verilerine göre 250mio USD üzerinde ihracat yapan illeri incelendiğinde Eskişehir ihracatı %119,7 oran ithalatını karşılıyor. Yani Eskişehir yurtdışından aldığı mallardan daha fazlasını satıyor katma değerli iş yapıyor.
Demiryolu Kullanımı Artıyor
Eskişehir’in tarihinde ilk akla gelenleri sıralasak demiryolu mutlaka herkeste ilk 5 içerisinde yer almaktadır. Aşağıda ki tabloda 2021 – 2018 yılları arasında Türkiye’den yapılan ihracatın hangi taşıma yoluyla gittiğinin görebilirsiniz. Dünya çapında yaşanan konteyner sıkıntısına rağmen e-ticaretin inanılmaz etkisiyle denizyolu taşımacılığı %33 gelişim göstermiştir. Havayolu taşımacılığı uçuşların verimli olarak yapılmamasına karşın pandemi öncesinin üzerine çıkmıştır.
Demiryolu taşımacılığı halen ülke genelinde ki taşımacılık pastasında ki payı %1’in altında, fakat TCDD Taşımacılık A.Ş. yatırımları ve özel sektörün öncülüğü sonrası önümüzde ki yıllarda çok farklı konumda olabilecektir. Raylı taşımacılıkta Eskişehir’den daha iyi, daha tecrübeli ve imkanlara sahip başka il düşünemiyorum.
Sanayi Odası, Sanayi Bölgesi, Ticaret Odası bu konuda girişimler yapıyor fakat bu devlet destekli ve birliktelik içerisinde olursa daha iyi sonuçlar verecektir. Hasanbey Lojistik Merkeziyle Eskişehir OSB arasında ki doğrudan demiryolu bağlantısı biran evvel tamamlanması kritik konu olarak önce çıkıyor. O kadarını yapmışken şehir merkezinden sanayie bir banliyö hattı fena olmaz 🙂
İhracat Ödeme Şekilleri ve Alacak Sigortası
Eskişehir ihracatı özelinde bir veri bulamadım bu sebeple Türkiye geneli üzerinden alacak sigortasına yönlendirme yapacağım. Aşağıda TUİK verilerinden baz alınan 2021 – 2018 yılları arası ihracattın ödeme şekilleri yer almaktadır. Çok fazla kalem olsa da odaklanmamız gereken sadece Akreditif, Mal Mukabili, Peşin ve Vesaik Mukabilidir.
İhracatımızın %66’sı doğrudan mal mukabili çalışmaktadır, yani ülkeden çıkan her malın geri ödemesinin gelmesi en riski kategoride doğrudan açık hesap çalışmaktadır. Peşin çalışma oranımız %10 – %15 bandında geçmektedir. Akreditifte katılırsa bu oran %20’yi geçmiyor ki akreditif oldukça maliyetli olabilmektedir. Alacak sigortasını tekrardan uzun uzun yazmayacağım, detaylı bilgi almak isterseniz linkte ki yazımı okumanızı şiddetle tavsiye ederim.
Eskişehir İhracatı ve Bekleyen Sıkıntılar
Yazının son bölümünde 2022 yılı için bekleyen sıkıntıları görmemiz ve buna göre önlem almamız gerekiyor. Sadece Eskişehir ya da Türkiye’nin konusu değil tüm Dünya’da benzer sorun olduğundan yumurta kapıya gelmeden öngörülü olup harekete geçmekte fayda var. 2022’de beklenen sıkıntılar;
- Lojistik tarafında gerek TIR şoförlerinin yeterli olmaması gerekse ABD – Çin arasında ticari savaşın yarattığı konteyner sıkıntısı bu yılda devam edecek gibi duruyor. Demiryolu ve Karayolu avantajını özellikle AB pazarı için iyi kullanıyor olmamız gerekiyor.
- Arz sıkıntısı özellikle çip sorunu AB ve ABD’de yatırımlar olmasına karşın devam edeceği yabancı yazılmaya devam ediyor. Bu yeni yapılan tesislerin verimlilik kazanması 2023 ve sonrasında olacağından bahsedilmektedir.
- İthalatın artışı cari açık konusunda sorunlar yaratabilir. Tedarik sıkıntısı beklentisi sebebiyle ham madde alımlarını öne çekilebilir ithalatı ve dış ticaret açığı geçici bir süre hedeflenin üzerinde artırabilir.
- Personel ve doğru eğitim. Bu konu tabi ki bugün yarına düzelecek konu değil ama yeterli eğitim ve personel sıkıntısı yıllardan beri düzelmeyen konu. Doğru personelle doğru imkanları vermemiz ve uzun vadeli yatırımlar yapılmalı. Ar-ge ve eğitimin sonuçlarını almak için en az 5 yıl sabır göstermemiz gerekiyor.
Neden bu kadar çok tablo hazırladım, ihracat ülkenin olmazsa olmazı. Fakat körü körüne ihracat yapılmaz, katma değerli yani teori ve uygulamanın bir arada olduğu ihracat stratejileri geliştiriyor kaçınılmaz.
Katma değerden kasıt sadece yüksek teknoloji değil; Sarıcakaya’da yetişen domatesten OSB’de ATAP merkezi içinde üretilen yazılıma kadar katma değerli olmamız şart. Birim başına / ton başına fiyatlarımızı yukarı çekecek ürünleri geliştirmemiz gerekiyor. Eskişehir’in imkanları, tecrübesi, yetenekleri var önemli olan tek bir hedef doğrultulusunda hareket ediyor olmamız gerekiyor.
Kullanmış olduğum Excel tablolarını aşağıdan indirebilirsiniz. Göstermiş olduğunuz ilgi için teşekkür ederim, yazı umarım okuyan herkes için faydalı olmuştur.
