Zombi firma ya da zombi denince aklımıza hangi kelimeler geliyor diye sorsam ve cevapları anlık alma şansım olsam; muhtemelen virüs, salgın, ısıran yarı ölü yarı canlı, ölü ya da canlı olduğunun farkında olmayan bir film sahnesi gelir diye tahmin ediyorum. İşin ticari hayat kısmında zombi şirket tabiri de çok farklı değil. Şirket faal olarak nefes alıyor yani üretiyor çalışabiliyor ama finansal anlamda düşük FÖVÖK / EBİTDA ve yüksek maliyetlerle kullanılan faiz oranına sahip yaşıyor. Nefes alıyor ama cansız olduğunun farkında değil. Özetle teknik olarak iflas etmesi gereken firmalar için özellikle son yıllarda çokça dinlendirilen bir tabidir.
Zombi firma özellikle Japonya’da 1990’lı yıllarda uzun süreli ekonomik durgunluk döneminde duyulmaya başlamıştır. 2008 sonrasında finansal kaldıraç etkili küresel finansal krizin etkisiyle Avrupa’da konu olmuş ve son yıllarda ABD ve Çin pazarlarında domino etkilerinden korkulmaktadır.
İçindekiler (Table of Contents)
Zombi Firma Olduğunun Farkında Olmayabilir
Her firma dönemsel zorluk içinde yer alabilir. Önemli arka arkaya gelen mali dönemlerde zombi süreçlerine girmemek. Bu tarz süreçlerde firmalar yatırımlarını doğru zamanda, doğru yerlere yapmamış, cirosunu yüksek olsa da faaliyet karlılığını doğru hesaplayamamış olabilir, kredi faizlerini düşük bulup yoğun kısa vadeli borçlanmaya girmiş olabilir. Özetle firma yönetimsel olarak zombi firma olduğunun farkında dahi olmayabilir! Farkındalık yaratmak için özellikle yeni başlayan start-up firmaların Y-Combinator sitesini takip etmesini öneririm.
Ülkemiz açısından incelerse; Sn. Arzu Şahin’in Journal of Yaşar University dergisinde 2021 yılında yayınlanan makalesinde Türkiye’de de 1993 ile 2019 yılları arasında ISO 1000 listesine yapılan incelemede 32 adet zombi işletme kategorisine giren işletmeler olduğunu belirtmiştir. Tüm Dünya için yaşanan pandemi, ham madde fiyat ve tedarik sıkıntıları, konteyner sorunları vb. süreçleri düşündüğümüzde işletmenizin ya da firmanızın müşteri portföyü ne kadar eski ve bilindik olsa bile düzenli olarak alıcıları yakından kontrol etmek ve olası riski azaltmak önemlidir.
Yazının alt kısmına görsel olarak net anlaşılması ve görülmesi için “Zombie shares by country” başlıklı görseli ekledim. Gelişmiş ülkelerde son 10 yıldır zombi firmaların ekonomi içerisinde artan yüzdelik paylarını görebilirsiniz. Hemen hemen tüm ülkelerinde benzer riskler artış göstermektedir. Amerika Birleşik Devletin’de ki zombi firmaların borçluluk hacminin 2020 yılsonu itibariyle 2 triyon USD’yi geçtiği belirtilmektedir.
Risk: Alacak Sigortasız Açık Hesap Çalışmak
Koronavirüs ve sonrasında sürecin etkilediği tüm sorunlar özünde doğrudan finansal konular olmamasına rağmen, hem finans sektörü hem de finans konusu içeren tüm kurumların üzerinde sıralı etkisi olmaktadır. Etkilerin domino etkisi gösterme sarmala girdiği noktada Alacak Sigortası (trade credit insurance), tüm tüzel kişiler için alacağın tahsilatı kapsamında risk yönetimi ve risk azaltma konularında önemli bir finansal araçtır. Alacak Sigortasının tanımı, tarihi ve tüm faydalarını detaylı şekilde anlattığım yazıya buradan ulaşabilir ve okuyabilirsiniz.
Financial Times’ın Temmuz ayında yayınladığı makalede International Credit Insurance and Surety Association (Uluslararası Kredi Sigortası ve Kefalet Birliği) üyelerinin 2020 yılında %12 artışla toplam 3.8 milyar EUR tazminat ödediğini belirtmektedir. Aynı raporda Avrupa’da etkileri hızla artan küresel ısınma ve iklim değişikliklerinin etkisi dahilinde kurumların toprak kayması, sel ve orman yangınlarına sigortalılık oranlarının %50 civarında olduğunu bahsetmekledir.
Küresel etkiler benim alacağımı hangi açıdan etkileyebilir? Sizin mal sattığınız kurumun üretim tesisi doğal afetten etkilendi ve sigortalı değildi, sizin vadeli faturalarınızı alacağınızın akıbeti oldukça korkulu rüyalar gördürecek seviyede olabilir. Uçuk örnek olabilir fakat gerçekleşmesi durumunda 2-3 yıllık karlarınızı götürebilir. Bu yüzden alacak sigortaları sizi her zaman dolaylı ihtimallere karşıda korur.
Türk Eximbank Alacak Sigortası Nedir?
Berne Union, küresel ihracat kredisi ve yatırım sigortası sektörünü temsil eden, kar amacı gütmeyen uluslararası ticaret birliğidir. Michal Ron (Berne Union Başkanı) Trade Secrets’a verdiği demeçte Export Credit Agency (ECA) yani İhracat Kredi Kuruluşlarının ürünleri 2020’de yarı yarıya artarak toplam 78 milyar dolara ulaştığını belirtti.
Türkiye’nin yani İhracat Kredi Kuruluşu yani ECA’sı Türk Eximbank’dır. Türkiye’de ticari alacak sigortası denince ilk ve tek akla gelen kuruluş Türk Eximbank olması gerekir. Kurumunda tamamen Ticaret Bakanlığı’na ve Hazine Sermayesinden oluşması sebebiyle vizyon olarak temelde ihracatın geliştirilmesi ve ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılmasını hedeflemektedir.
Türk Eximbank’a Nasıl Poliçe Başvurusu Yapılır?
Özet: Zombi Riskli, Riski Azaltmanın Yolu Alacak Sigortası
Covid-19 salgını dünya çapında ekonomiler üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip oldu. 2020 için OECD, küresel GSYİH’de yüzde 3,4’lük bir azalma ve küresel ticarette yüzde 10,9’luk bir daralma tahmin ediyor. Dünya çapında Covid-19’un ekonomik etkileri şüphesiz birkaç yıl boyunca hissedilecek gibi durmaktadır. Dünya üzerinde politik ve kredi riskleri yoğunlaştıkça riskler artacaktır.
Bu tarz risklerin büyük çoğunluğu kurumların dışında oluşmaktadır, bunları engelleyemeseler de firmanın zombiye dönüşmemesi hazırlıklı olmak zorunludur. Türk Eximbank Alacak Sigortasının avantajı ve imkanlarıyla uygun ve risk azaltma odaklı planlama yapıldığında; firmaların yurt dışı satışlarından doğan tahsilatıları güvenle yapmaması için bri sebep yok. Sigortacılık dünyasında şirketler için prim kavramı her zaman maliyettir, fakat olasılığı satın alabilme kesinlikle daha değerlidir.
En başta belirttiğimiz gibi zombi firmalar basitçe ne ölü ne de canlı olan bir şirkettir. Piyasada ki zombilerden korunmak ya da kendi şirketinizin alacak tahsiline bağlı olarak yaşayacağı sorunlarla zombi firma haline dönüşmesi önlemek en azından vadeli alacakların tahsilatı açısından mümkün. Türkiye’de ki ihracatın neredeyse %90’nın vadeli olduğu ortamda riski satın almamak çılgınlıktır.
